نکاتی از علامه حسن زاده آملی

دیلمی از پیامبراکرم(ص) نقل می‌کند که خداوند می‌فرماید: «هر کسی وضویش را از دست بدهد و وضو نگیرد به من جفا کرده است و کسی که وضویش را از دست بدهد و دوباره وضو بگیرد و حداقل دو رکعت نماز نخواند بر من جفا کرده،‌ هر کس وضویش را از دست داد، تجدید وضو کرد و دو رکعت نماز خواند و پس از آن دعا نکرد بر من جفا کرده است و هر کس وضویش را از دست بدهد و پس از آن وضو بگیرد و نماز بخواند دعا کند و از حوائج دنیا و آخرتش چیزی بخواهد و من اجابت نکنم، من به او جفا کرده‌ام و من خدای جفاکار نیستم».

 

*وضو نور است

وضو نور است و تداوم آن، باعث ارتقا به عالم قدس‌ خواهد شد، بدان که این دستور با برکت، نزد بزرگان علم و عمل تجربه شده است، پس ای سالک کوی یار، بر تو لازم است که اولاً؛ همیشه آن را انجام دهی و ثانیاً همت عالی داشته باشی و پس از نماز، از خدای - تبارک و تعالی - آنچه را که باقی و جاودانه است بخواهی و از او به جز او را نخواهی و با زبان حال، این گونه مترنّم باشی:

ما از تو نداریم به غیر تو تمنّا/حلوا به کسی ده که محبت نچشیده است!

 

زیرا آن کس که طعم محبت خدای را چشیده است غیر او را هیچ می‌انگارد، علاوه بر اینکه آنچه از غیر او بخواهد، هر یک مظهر اسمی از اسمای الهی است؛ پس اگر او زمانی اصل را یعنی (ذات حق را) یافت، همه فروع را به دست آورده است:

 

چرا زاهد اندر هوای بهشت است/چرا بی خبر از بهشت آفرین است؟

عارف متأله، صدرالدین دزفولی این گونه می‌سراید:

خدایا زاهد از تو حور می‌خواهد قصورش بین/به جنت می‌گریزد از درت یا رب شعورش بین.

 

پس آن گاه که نماز را به پایان آوردی سر بر سجده نهاده و بگو: «اَللّهُمَّ ارزُقنِى حَلاَوَهَ ذِکرِکَ وَ لِقَائِکَ وَ الحُضُورِ عِندِک...»، خدایاً شیرینی یادت را به من بچشان، خدایا! دیدارت را روزی من بگردان، پروردگارا! توفیق حضورت را به من عنایت بفرما.

 

*روایت حضور

آنچه در عرفان عملی مهم است!!

آن روز موضوع بحث مصباح الأنس پیرامون ضرورت طهارت برای سالک و انواع آن بود به این مناسبت حضرت استاد(دام‌عزه) فرمودند:

آنچه در عرفان عملی مهم است سه چیز است:

الف ) طهارت و دوام آن

ب ) همّت

ج ) استقامت

 

خوب حالا، مصباح هم تمام شد بعد چی؟ فردا فتوحات هم شروع شد، اصطلاحاتی فرا گرفتیم، با اینها کار در نمی‌رود، چقدر اصطلاح بلد شده‌اید؟ که شاید چندین برابر قرآن باشد. حالت سَراح داشته باشید یعنی همیشه «فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرٍ» باشید، انسان قرآنی باشید، بیهوده نگویید، بیهوده نشنوید چه اینکه «لا یَمَسُّهُ إِلاَّ الْمُطَهَّرُونَ» چون هر چه می‌گویید و می‌شنوید آن را مس می‌کنید.

 

*آثار طهارت

روزی در محفل درس حضرت استاد(دام عزه) که از خرمن فضلشان بهره‌مند می‌شدیم، فرمودند: «اساتید ما می‌فرمودند: در طهارت دقت داشته باشید، قدمی عاشقانه بردارید و صادقانه بیایید تا اینها را بچشید، چند بار که شکار کنید به فهم اینها کمک می‌کند، یک جهش علمی پدید می‌آید و انسان می‌شود مصداق «إنَّ صَلَاتِی‌ وَ نُسُکِی‌ وَ مَحْیَایَ وَ مَمَاتِی‌ للهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ» وقف خالص الهی می‌شود به سود و گداز می‌آید و افاضات و اشاراقات نصیبش می‌شود.

 

*مراتب طهارت

حضرت استاد(دام عزه) در یکی از روزها که برایم همچون یوم‌الله فراموش ناشدنی است فرمودند: «طهارت دارای مراتبی است، طهارت ظاهری و باطنی و هر یک نیز دارای درجاتی است به قول عارف شبستری:

«موانع چون در این عالم چهار است/ طهارت کردن از آن هم چهار است

نخستین پاکی از احداث و انجاس/ دوم از معصیت و ز شر وسواس

سیم پاکی ز اخلاق ذمیمه است/ که با آدمی همچون بهیمه است

چهارم پاکی سر است از غیر/ که اینجا منتهی می‌گرددش سیر

هر آن کو کرد حاصل این طهارت/ شود بی شک سزاوار مناجات»

 

علامه حسن زاده آملی