سخنى چند در آداب سائر الى الله بیاوریم - که پا در کفش بزرگان کنیم و تشبه به آنان که من تشبه بقوم فهو منهم , آرزو بر جوانان عیب نیست .

سخنى چند در آداب سائر الى الله بیاوریم - که پا در کفش بزرگان کنیم و تشبه به آنان که من تشبه بقوم فهو منهم , آرزو بر جوانان عیب نیست .

1 - قرآن که صورت کتبیه انسان کامل - أعنى حقیقت محمدیه - است , به اندازه اى که از آن بهره برده اى به حقیقت خاتم - صلى الله علیه و آله و سلم - تقرب یافته اى : اقرأ و ارقه . رسول الله ( ص ) فرمود : ان هذا القرآن مأدبة فتعلموا مأدبته ما استطعتم و ان أصفر البیوت لجوف ( لبیت - خ ) اصفر من کتاب الله تعالى . پس اى إخوان صفاء و خلان وفاء به مأدبه اى آیید که فیها ما تشتهى الانفس و تلذ الاعین .

2 - اى عباد الرحمن : آخر سوره فرقان , از عباد الرحمن الذین یمشون على الارض تا آخر سوره , هر یک دستور العمل کاملى است .

3 - در باب سیزدهم و باب بیستم ارشاد القلوب دیلمى آمده است که : قال النبى ( ص ) :یقول الله تعالى : من أحدث و لم یتوضأ فقد جفانى , و من أحدث و توضأ و لم یصل رکعتین فقد جفانى , و من صلى رکعتین و لم یدعنى فقد جفانى , و من أحدث و توضأ و صلى رکعتین و دعانى فلم أجبه فى ما یسأل من أمر دینه و دنیاه فقد جفوته و لست برب جاف .

حالا که در این عمل سهل رخیص چنین نتیجه عظیم نفیس است خوشا حال آن که از علو همت خود بعد از اداى این دستور از حق تعالى مطلبى بخواهد که آن را زوال و نفاد نباشد , أعنى حلاوت ذکر و لذت لقاء و شرف حضور بخواهد , و زبان حالش این باشد که :

4 - و کلوا و اشربوا و لا تسرفوا انه لا یحب المسرفین . فضول طعام ممیت قلب است , و مفضى به سرکشى نفس و طغیان او است , و از أجل خصال مؤمن جوع است .

نه چندان بخور کز دهانت بر آید

نه چندان که از ضعف جانت بر آید

5 - همانطور که فضول طعام ممیت قلب است فضول کلام نیز از قلب قاسى برخیزد . از رسول الله ( ص ) روایت است که :

لا تکثروا الکلام بغیر ذکر الله فان کثرة الکلام بغیر ذکر الله قسو القلب , إن أبعد الناس من الله القلب القاسى .

6 - محاسبت نفس که امام کاظم - علیه السلام - فرمود :

لیس منا من لم یحاسب نفسه فى کل یوم فان عمل حسنا استزاد الله , و إن عمل سیئا اسغفر الله تعالى منه و تاب إلیه .

7 - مراقبت , و این مطلب عمده است . قال الله تعالى : و کان الله على کل شىء رقیبا .

و قال النبى - صلى الله علیه و آله - لبعض أصحابه : اعبد الله کأنک تراه , فان لم تکن تراه فهو یراک .

8 - الادب مع الله تعالى فى کل حال . در باب چهل و نهم کتاب ارشاد القلوب دیلمى آمده است :

روى أن النبى - صلى الله علیه و آله و سلم - خرج إلى غنم له و راعیها عریان یفلى ثیابه , فلما رآه مقبلا لبسها . فقال النبى ( ص ) : امض فلا حاجة لنا فى رعایتک . فقال : و لم ذلک ؟ فقال : إنا أهل بیت لا نستخدم من لا یتأدب مع الله و لا یستحیى منه فى خلوته . 9 - العزلة . سلامت در عزلت است . با خلق باش و نباش .

هرگز میان حاضر و غائب شنیده اى

من در میان جمع و دلم جاى دیگر است

10 - التهجد :

و من اللیل فتهجد به نافلة لک عسى أن یبعثک ربک مقاما محمودا و قل رب ادخلنى مدخل صدق و اخرجنى مخرج صدق و اجعل لى من لدنک سلطانا نصیرا .

11 - التفکر , قال الله تعالى :

الذین یذکرون الله قیاما و قعودا و على جنوبهم و یتفکرون فى خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار .

12 - ذکر الله تعالى فى کل حال قلبا و لسانا . قوله سبحانه : و اذکر ربک فى نفسک تضرعا و خفیة و دون الجهر من القول بالغدو و الاصال و لا تکن من الغافلین إن الذین عند ربک لا یستکبرون عن عبادته و یسبحونه و له یسجدون .

13 - ریاضت در طریق علم و عمل بر نهجى که در شریعت محمدیه ( ص ) مقرر است و بس , که علم و عمل براى طیران به اوج کمال و عروج به معارج به منزلت دو بالند .

14 - اقتصاد یعنى میانه روى در مطلق امور حتى در عبادت .

15 - مطلب در دو کلمه است : تعظیم امر خالق , و شفقت با خلق .

فرزانه آن که خواهد تعظیم امر خالق

دیگر که باز دارد از خلق شر و شورش



گفتار بسیار است ولى دو صد گفته چون نیم کردار نیست , تا چه قبول افتد و چه در

نظر آید .

و السلام على من اتبع الهدى

قم - حسن حسن زاده آملى 21 - 3 - 1349 ه ش